اکوسیستم‌های طبیعی کره‌زمین، از مهم‌ترین عوامل تنظیم‌کننده آب و هوا، حفظ تنوع زیستی و پایدار نگه داشتن حیات بشر بر روی این سیاره هستند. این سیستم‌های طبیعی که زیستگاه بسیاری از گونه‌های گیاهی و جانوری‌اند، نقش بسزایی در عملکرد کره‌زمین ایفا می‌کنند. اما متاسفانه، این اکوسیستم‌ها در قرون اخیر با سرعتی بی‌سابقه در حال نابودی هستند. طبق آمارهای جهانی، چهار اکوسیستم کلیدی زمین، تا سال ۲۰۱۹ حدود ۴۷ درصد از دست رفته‌اند. در این مقاله، به بررسی جزئیات این نابودی و روند کاهش اکوسیستم‌ها پرداخته‌ایم.
ارزش اکوسیستم‌های طبیعی برای بشر
طبیعت، به‌ویژه اکوسیستم‌های طبیعی، نه‌تنها برای حفظ تنوع زیستی و سلامت زمین ضروری هستند، بلکه ارزش اقتصادی، فرهنگی و زیستی زیادی برای انسان‌ها دارند. طبق برآوردهای جهانی، ارزش خدمات اکوسیستمی هر سال بیش از ۱۵۰ تریلیون دلار تخمین زده می‌شود. این خدمات شامل تصفیه آب، ذخیره کربن، جلوگیری از سیلاب‌ها و فراهم کردن زیستگاه برای حیوانات و گیاهان است که در نهایت به سلامت و رفاه بشر منجر می‌شود.
روند کاهش اکوسیستم‌ها: از تالاب‌ها تا صخره‌های مرجانی
۱. تالاب‌ها:
تالاب‌ها به‌عنوان یکی از اکوسیستم‌های حساس و حیاتی زمین، نقش مهمی در تصفیه آب، کاهش خطر سیلاب‌ها، ذخیره کربن و پشتیبانی از تنوع زیستی ایفا می‌کنند. از سال ۱۷۰۰ تاکنون، تالاب‌های سراسر جهان ۸۵ درصد کاهش یافته‌اند، که این روند سریع‌تر از نابودی جنگل‌ها بوده است. کاهش تالاب‌ها نه تنها تهدیدی برای بسیاری از گونه‌های گیاهی و جانوری به شمار می‌آید، بلکه سلامت اکوسیستم‌های آبی را نیز به خطر می‌اندازد.
۲. صخره‌های مرجانی:
صخره‌های مرجانی به‌عنوان یکی از زیستگاه‌های متنوع دریایی، از ۲۵ درصد حیات دریایی پشتیبانی می‌کنند و در کنار آن، از سواحل در برابر طوفان‌ها محافظت کرده و به‌عنوان منابع درآمدی از طریق ماهیگیری و گردشگری، معیشت میلیون‌ها نفر را تأمین می‌کنند. با این حال، بین سال‌های ۱۸۷۰ تا ۲۰۱۹، پوشش مرجان‌های زنده در صخره‌های مرجانی به‌طور چشمگیری کاهش یافته است. این کاهش ۵۰ درصدی، تهدیدی جدی برای اکوسیستم‌های دریایی است که نقش حیاتی در حفظ تعادل محیط زیست دارند.
پیامدهای جهانی نابودی اکوسیستم‌ها
نابودی این اکوسیستم‌های حیاتی تنها به محیط زیست محدود نمی‌شود. با از دست رفتن تالاب‌ها و صخره‌های مرجانی، بسیاری از مناطق به‌طور جدی با بحران‌های اقتصادی، اجتماعی و محیطی مواجه خواهند شد. به‌ویژه در مناطقی که معیشت مردم به منابع طبیعی وابسته است، این نابودی می‌تواند به بی‌ثباتی اقتصادی و اجتماعی دامن بزند. علاوه بر این، تغییرات اقلیمی به دلیل کاهش این اکوسیستم‌ها شدت یافته و بحران‌های جهانی مانند افزایش قیمت مواد غذایی و منابع انرژی را تشدید می‌کند.
اقداماتی برای معکوس کردن روند
با توجه به سرعت نابودی اکوسیستم‌ها، اقدامات فوری و موثر برای حفظ و بازسازی این اکوسیستم‌ها ضروری است. یکی از راه‌های مؤثر، پر کردن شکاف‌های موجود در تأمین مالی پروژه‌های مربوط به تنوع زیستی است. اگر تأمین منابع مالی کافی برای پروژه‌های بازسازی و حفظ تنوع زیستی افزایش یابد، می‌توان به معکوس کردن روند از دست رفتن اکوسیستم‌ها امیدوار بود. همچنین، تشویق به سیاست‌های پایدار در زمینه کشاورزی، جنگلداری و شیلات، می‌تواند گامی مؤثر در این مسیر باشد.
اینفوگرافی: روند کاهش چهار اکوسیستم کلیدی زمین
اینفوگرافی زیر روند کاهش چهار اکوسیستم کلیدی زمین را در طول تاریخ نشان می‌دهد. کاهش تالاب‌ها، صخره‌های مرجانی و دیگر اکوسیستم‌ها، نشانه‌ای از بحران‌های زیست‌محیطی است که بشریت با آن روبه‌رو است.
