جنگنده‌ها همواره در زمره پیچیده‌ترین و پرهزینه‌ترین تجهیزات نظامی جهان قرار داشته‌اند. در این میان، اف-۲۲ رپتور به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین جنگنده‌های نسل پنجم، جایگاه ویژه‌ای در نیروی هوایی آمریکا دارد. اما با وجود برتری‌های فنی و توانایی‌های منحصربه‌فرد، تولید این جنگنده متوقف شد. در این مقاله، قیمت واقعی اف-۲۲ و دلایل پایان تولید آن را بررسی می‌کنیم.
هزینه سرسام‌آور توسعه و تولید اف-۲۲ رپتور
جنگنده اف-۲۲ رپتور یکی از پرهزینه‌ترین پروژه‌های نظامی تاریخ آمریکا محسوب می‌شود. بر اساس گزارش دفتر خدمات پژوهشی کنگره آمریکا، مجموع هزینه‌های این پروژه ۶۷.۳ میلیارد دلار برآورد شده است. این هزینه شامل تحقیق و توسعه، تولید و زیرساخت‌های مرتبط با این جنگنده بوده و تأثیر زیادی بر روی اقتصاد نظامی آمریکا گذاشته است.
با توجه به تولید محدود این جنگنده، هزینه هر فروند اف-۲۲ رپتور برای مالیات‌دهندگان آمریکایی ۳۶۹.۵ میلیون دلار تمام شده است. این هزینه بسیار بیشتر از سایر جنگنده‌های نسل چهارم و حتی برخی از مدل‌های نسل پنجم مانند اف-۳۵ لایتنینگ ۲ است. به همین دلیل، تصمیم به توقف تولید آن اتخاذ شد.
مقایسه هزینه‌های عملیاتی با سایر جنگنده‌ها
یکی دیگر از عواملی که به توقف تولید اف-۲۲ انجامید، هزینه‌های سرسام‌آور نگهداری و عملیاتی آن بود. بر اساس گزارش دفتر حسابرسی دولت آمریکا (GAO):
- هزینه هر ساعت پرواز اف-۲۲ رپتور معادل ۸۵,۳۲۵ دلار است.
- در مقایسه، هزینه عملیاتی اف-۳۵ به ازای هر ساعت پرواز حدود ۴۲,۰۰۰ دلار برآورد شده است.
این تفاوت قابل‌توجه نشان‌دهنده پیچیدگی نگهداری اف-۲۲ و نیاز به فناوری‌های پیشرفته و گران‌قیمت برای پشتیبانی آن است. هزینه‌های بالای نگهداری باعث شد که نیروی هوایی آمریکا تمرکز خود را به سمت جنگنده‌های مقرون‌به‌صرفه‌تر مانند اف-۳۵ و توسعه نسل بعدی جنگنده‌ها معطوف کند.
دلایل توقف تولید اف-۲۲ رپتور
بر خلاف تصور عمومی، توقف تولید اف-۲۲ به دلیل ضعف عملکرد یا فناوری‌های قدیمی آن نبود، بلکه مسائل مالی و استراتژیک در این تصمیم نقش اصلی را داشتند:
- هزینه بالای توسعه و تولید: هزینه‌های توسعه این جنگنده تقریباً دو برابر برآوردهای اولیه شد که فشار مالی زیادی به بودجه نظامی آمریکا وارد کرد.
- تمرکز بر جنگنده‌های چندمنظوره: اف-۳۵ لایتنینگ ۲ به دلیل توانایی انجام مأموریت‌های متنوع‌تر و هزینه‌های تولید کمتر، گزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه‌تر نسبت به اف-۲۲ محسوب شد.
- عدم امکان صادرات: دولت آمریکا تصمیم گرفت اف-۲۲ را صادر نکند تا فناوری‌های پیشرفته آن در اختیار سایر کشورها قرار نگیرد. در مقابل، اف-۳۵ به بسیاری از متحدان آمریکا فروخته شد که این امر هزینه‌های تولید را کاهش داد.
- پیشرفت فناوری‌های جنگنده‌های نسل ششم: نیروی هوایی آمریکا در حال سرمایه‌گذاری بر روی جنگنده‌های نسل ششم است که فناوری‌های پیشرفته‌تری نسبت به اف-۲۲ دارند و قابلیت‌های جدیدی را ارائه می‌دهند.
آیا اف-۲۲ هنوز در خدمت است؟
با وجود توقف تولید، جنگنده‌های اف-۲۲ رپتور همچنان نقش مهمی در نیروی هوایی آمریکا دارند. از ۱۹۵ فروند تولیدشده، حدود ۱۷۷ فروند در عملیات‌های نظامی به کار گرفته شده‌اند. نیروی هوایی آمریکا تا سال ۲۰۳۰ برنامه‌هایی برای به‌روزرسانی نرم‌افزاری و سخت‌افزاری این جنگنده‌ها در نظر گرفته است که هزینه‌ای ۹ میلیارد دلاری در بر خواهد داشت.
جمع‌بندی
اف-۲۲ رپتور به‌عنوان یکی از برترین جنگنده‌های نسل پنجم، توانایی‌های منحصر‌به‌فردی در میدان نبرد دارد. اما هزینه‌های سرسام‌آور تولید، نگهداری و محدودیت‌های صادراتی، منجر به توقف تولید آن شد. نیروی هوایی آمریکا اکنون تمرکز خود را بر توسعه جنگنده‌های مقرون‌به‌صرفه‌تر مانند اف-۳۵ و نسل جدید جنگنده‌های نسل ششم معطوف کرده است. با این حال، اف-۲۲ همچنان به‌عنوان یکی از قدرتمندترین جنگنده‌های عملیاتی جهان شناخته می‌شود.
