مراکز داده (Data Centers) به عنوان قلب تپنده دنیای دیجیتال و زیرساخت‌های فناوری اطلاعات، نقش حیاتی در عملکرد سرویس‌ها و پلتفرم‌های مختلف از شبکه‌های اجتماعی گرفته تا رایانش ابری دارند. این مراکز، نه تنها حجم عظیمی از اطلاعات و داده‌ها را ذخیره می‌کنند، بلکه در پشتیبانی از فرآیندهای پیچیده محاسباتی و دسترسی سریع به داده‌ها، اساسی‌ترین نیازهای دنیای مدرن را برآورده می‌سازند.
در سال ۲۰۲۴، تعداد مراکز داده در سراسر جهان به بیش از ۱۱,۸۰۰ مرکز داده رسیده است که رقم چشم‌گیری است. این میزان نه تنها نشان‌دهنده رشد و توسعه فناوری‌های دیجیتال در سطح جهانی است، بلکه چالشی جدی برای مصرف انرژی به شمار می‌آید. برای مثال، جستجوهای معمولی در گوگل به طور قابل‌ملاحظه‌ای کمتر از یک پرس‌وجوی ChatGPT انرژی مصرف می‌کنند، که خود گواهی بر افزایش تقاضا برای منابع و انرژی است. این مقیاس بزرگ نیاز به انرژی، مسئله‌ای است که حتی در کشورهای توسعه‌یافته مانند ایالات متحده نیز به یک چالش مهم تبدیل شده است.
مراکز داده و تقاضای فزاینده برق در آینده
طبق پیش‌بینی‌ها، مراکز داده در ایالات متحده، بزرگترین عامل تقاضای برق در آینده خواهند بود. بر اساس تحقیقات گلدمن ساکس، انتظار می‌رود تا سال ۲۰۳۰ مراکز داده ۸ درصد از کل تقاضای برق ایالات متحده را تشکیل دهند. این در حالی است که در سال ۲۰۲۲، این میزان تنها ۳ درصد بوده است. این افزایش در تقاضای انرژی، به‌ویژه در کشورهای پیشرفته، موجب شده است که بسیاری از دولت‌ها به دنبال روش‌های نوآورانه برای کاهش مصرف انرژی مراکز داده و بهینه‌سازی عملکرد این مراکز باشند.
چین و چالش‌های صنعت نیمه‌هادی‌ها
چین به عنوان یکی از بزرگترین بازارهای مراکز داده، به دلیل جنگ تجاری مداوم با ایالات متحده، با چالش‌های بزرگتری روبه‌رو است. چین که پیش‌تر بخش زیادی از تراشه‌های پیشرفته خود را از ایالات متحده وارد می‌کرد، اکنون مجبور است که به طور مستقل تراشه‌های خود را طراحی و تولید کند. این تغییر مسیر، به‌ویژه در حوزه تولید نیمه‌هادی‌ها، برای چین چالش‌هایی را به همراه دارد. تولید تراشه‌های پیشرفته نیازمند تخصص و تجهیزات خاصی است که اکنون به دلیل محدودیت‌های تجاری، به سختی در دسترس چین قرار دارد.
مراکز داده و اثرات زیست‌محیطی
نکته‌ای که به‌ویژه در زمینه مراکز داده و رشد سریع آنها نادیده گرفته می‌شود، تأثیرات زیست‌محیطی این مراکز است. مصرف انرژی مراکز داده به طور مستقیم به تولید برق وابسته است، که در بسیاری از نقاط جهان، از سوخت‌های فسیلی تأمین می‌شود. این وابستگی به انرژی‌های غیر تجدیدپذیر، چالشی بزرگ برای کشورهای پیشرفته و در حال توسعه است. بنابراین، بسیاری از کشورها در تلاشند تا با استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر و بهینه‌سازی فرآیندهای انرژی، اثرات زیست‌محیطی را کاهش دهند.
کشورهای برتر در زمینه مراکز داده
براساس اطلاعات موجود، برخی از کشورها به دلیل توسعه زیرساخت‌ها و نیازهای صنعتی خود، در فهرست کشورهای پیشرو در تعداد مراکز داده قرار دارند. ایالات متحده، چین، ژاپن، آلمان و انگلستان از جمله کشورهایی هستند که با داشتن تعداد قابل توجهی از مراکز داده، در رده‌های بالای این فهرست قرار دارند. علاوه بر این، کشورهای در حال توسعه مانند هند و برزیل نیز با توجه به رشد سریع فناوری و تقاضای روزافزون برای خدمات دیجیتال، به سرعت در حال ساخت و گسترش مراکز داده خود هستند.
نتیجه‌گیری
توسعه مراکز داده در سراسر جهان نه تنها دنیای دیجیتال را به یک مکان کارآمدتر و متصل‌تر تبدیل کرده است، بلکه چالش‌های جدیدی را نیز به همراه دارد. از جمله این چالش‌ها می‌توان به افزایش مصرف انرژی و اثرات زیست‌محیطی آن اشاره کرد. در این مسیر، کشورهای مختلف باید به دنبال راهکارهایی نوین برای مقابله با این چالش‌ها و در عین حال بهره‌برداری بهینه از امکانات و منابع خود باشند.
اینفوگرافی زیر، نمایی کلی از تعداد مراکز داده در کشورهای مختلف جهان تا مارس ۲۰۲۴ را به تصویر می‌کشد که می‌تواند به درک بهتر از وضعیت جهانی این مراکز کمک کند.
